نکته‌هایی درباره جمع بستن جمع مکسر!
تاریخ انتشار: ۲۳ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۸۹۱۰۱
طبق دستور زبان فارسی، جمع مکسر عربی، با علامت جمع زبان فارسی جمع بسته نمی‌شود (مثل اخبارها، دلایل‌ها، مقاصدها، اهداف‌ها و...) اما جمع بستن جمع مکسر در نوشته‌های متقدمان به چشم می‌خورد که به گفته محمد پروین گنابادی، منظور متقدمان از جمع بستن جمع‌های مکسر تازی به (ها)ی فارسی نشان دادن کثرت بوده است
به گزارش ایسنا، محمد پروین گنابادی، در مقاله «عجایبها»ی خود که در فروردین سال ۱۳۴۴ در شانزدهمین شماره «وحید» درباره جمع بستن جمع مکسر نکاتی را مطرح کرده است: متقدمان در جمع بستن کلمه‌ها شیوه‌ای داشتند که در نظم و نثر معاصر متروک شده است و چه بسا که برخی از مردم بی‌اطلاع از تحولات زبان و قواعد آن، چنین شیوه‌ای را به قیاس با زبان معاصر نادرست پندارند، چه امروز هیچکس جمع‌های مکسر تازی را بار دیگر به «ها»ی علامت جمع فارسی نمی‌بندد و در مثل (کتبها) به کار نمی‌برد و اگر چنین کلمه‌هایی در نوشته‌های معاصران دیده شود، بی‌تردید غلط و حاکی از بی‌اطلاعی نویسنده یا گوینده از قاعده‌های زبان تازی و فارسی است؛ لیکن در نوشته نویسندگان و شاعران همچون بلعمی و منوچهری و هم‌طبقه‌های آنان که به هر دو زبان تازی و فارسی احاطه کامل داشتند، هیچکس نمی‌تواند، کلمه‌هایی چون عجایبها و منازلها و صدها کلمه‌های مشابه آنها را غلط پندارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اسم خاص جمع بسته نمی‌شود مگر هنگامی که به‌معنی مانند و نوع باشد؛ چنانکه گویند: ایران فردوسی‌ها و سعدی‌ها دارد؛ یعنی کسانی مانند فردوسی و سعدی. و سپس نوشته بودند ولی این‌گونه استعمالات به تقلید از زبان‌های بیگانه است. نگارنده که حکم اخیر را مشاهده کردم، با اینکه به مؤلفان کتاب ایمان کامل داشتم و آنها را از استادان مسلم زبان فارسی می‌دانستم، در ضمن مقاله‌ای در یکی از مطبوعاات معاصر نوشتم: حکم قطعی درباره اینکه «این گونه استعمالات به تقلید از زبان‌های بیگانه باشد» چندان پذیرفتنی نیست؛ زیرا متقدمان و به ویژه سخنورانی چون مولوی «موسیان» و «عیسیان» و «ابوجهان» و مانند این‌ها را به کار برده‌اند و بنابراین توان گفت که این خصوصیت زبان فارسی است و تقلید از بیگانگان نیست. دیری نگذشت که در چاپ‌های بعدی آن حکم قطعی را حذف کردند و یکی از شواهد متقدمان را هم در پایان قاعده آوردند.
باری درباره این‌گونه‌ها جمع‌ها هم حدس‌ها زده‌اند: از قبیل اینکه متقدمان می‌خواسته‌اند به کلمه‌ها مزبور رنگ فارسی بخشند و جمع‌های بیگانه را نپذیرند، از این رو آنها را بار دیگر به فارسی جمع بسته‌اند؛ یا اینکه معنی جمع بودن چنانکه سزاست، به‌وضوح در فارسی از آنها مفهوم نبوده، بدین سبب آنها را به فارسی جمع‌بسته‌اند اما چنین حدس‌هایی بدین دلیل نقض می‌شود که چرا درباره همه جمه‌های مکسر تازی این شیوه ر ا به‌کار نبرده‌اند. برخی هم بر آنند که متقدمان آنها را در فارسی نوعی اسم جمع مانند: گروه و طایفه و لشکر تلقی می‌کرده و بدین سبب آنها را جمع می‌بسته‌اند؛ چه اسم کلمه‌ای است که بی داشتن علامت جمع (ها-ان) معنی جمع را برساند و جمع بستن آنها هم روا است.
نظر دیگر این است که جمع به (ها) در زبان فارسی گاهی معنی کثرت می‌دهد؛ چنانکه گویند: مدرسه‌ها تأسیس کرده و کتابخانه‌ها بنیان نهاده‌اند، یعنی مدرسه‌ها و کتابخانه‌های بسیار و پیدا است که در خواندن آهنگ صدا را در کلمه‌های «مدرسه‌ها» و «کتابخانه‌ها» بلند تر می‌کنند تا معنی کثرت را شنوده دریابد و جای تأسف است که در کتاب‌های دستور زبان فارسی درباره این خصوصیت مهم، یعنی تأکید کردن در یکی از اجزای جمله یا کشیدن صدا هنگام تلفظ آن که در عالم معانی هم در بحث تقدم و تأخر اجزای جمله اهمیتی بسزا دارد، گفت‌وگو نکرده‌اند. باری بر حسب این نظر: منظور متقدمان از جمع بستن جمع‌های مکسر تازی به (ها)ی فارسی نشان دادن کثرت بوده است و در مثل: عجایبها یا کتبها یا منازلها و صدها نمونه دیگر که در متن‌های متقدمان آمده است، نوعی جمع کثرت‌اند؛ به‌معنی عجایب و کتب و منازل فراوان و بسیار و شاید بتوان این حدس که نگارنده اندیشیده‌ام تا حدی پذیرفت اما گفته برخی از کسان که این شیوه هم مانند هر قاعده یا استعمال یا نکته نامعلومی «تأکید» می‌شمرند، به‌سهولت نمی‌توان پذیرفت.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: محمد پروین گنابادی دستور زبان زبان فارسی حکم قطعی بستن جمع کلمه ها جمع ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۸۹۱۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تشریح برنامه‌های هفته میراث/ پاسداشت زبان فارسی وتجلیل از فعالان
به‌گزارش خبرگزاری مهر به نقل از اداره کل روابط عمومی و اطلاع رسانی، در این نشست که امروز یکشنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳، در محل سالن فجر وزارت میراث‌فرهنگی و با حضور مدیران کل ستادی معاونت میراث‌فرهنگی و نیز حضور برخط مدیران کل و معاونان میراث‌فرهنگی استان‌ها برگزار شد، مهمترین برنامه‌های گرامی‌داشت هفته میراث‌فرهنگی تشریح شد.
فاطمه داوری مدیرکل حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در این نشست هماهنگی با بیان اینکه «میراث‌فرهنگی، مشارکت عمومی و مسئولیت اجتماعی» اصلی ترین شعار و رویکرد هفته میراث فرهنگی در سال جاری است، اظهار کرد: ابلاغیه برگزاری هفته میراث‌فرهنگی با امضای قائم مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی به استان‌ها اعلام شده است.
وی افزود: در این دستورالعمل کاملاً برنامه‌های هفته میراث‌فرهنگی تشریح شده و بر این اساس مدیران کل استانی در روزهای ۲۳ و ۲۴ اردیبهشت با برپایی نشست خبری به استقبال هفته میراث‌فرهنگی خواهند رفت و به تشریح مهمترین برنامه‌های گرامی داشت این هفته در استان‌ها خواهند پرداخت.
داوری با اشاره به روز ۲۵ اردیبهشت روز بزرگداشت فردوسی و نکوداشت و پاسداشت زبان فارسی، اضافه کرد: در این رابطه برنامه ملی با محوریت استان خراسان رضوی برگزار می‌شود اما انتظار می‌رود در سایر استان‌ها نیز برنامه‌های مرتبط با پاسداشت زبان فارسی برگزار شود.
مدیرکل حفظ و احیا بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی ادامه داد: روز ۲۹ اردیبهشت روز موزه است که برنامه‌های مخصوصی در این روز تدارک دیده شده است. همچنین روز ۳۱ اردیبهشت که مصادف با سالروز تولد امام رضا است به نام روز میراث رضوی و میراث دینی نام‌گذاری شده است. ظرفیت بهره‌گیری از این میراث، در برخی از استان‌ها وجود دارد و انتظار می‌رود که مدیران کل استانی دراین باره برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند.
داوری ادامه داد: روز یکم خرداد با محوریت توجه ویژه به میراث ناملموس برنامه‌هایی اجرا خواهد شد و روز دوم خرداد که به نام روز «میراث‌فرهنگی الفبای زندگی» نام‌گذاری شده، برنامه‌ریزی‌ها باید باعث تقویت ارتباط بین میراث‌فرهنگی و بدنه مردمی شود.
وی در ادامه گفت: روزهای ۳ و ۴ خرداد نیز با توجه به سالروز آزادسازی خرمشهر و نیز روز مقاومت مردم دزفول، با تکیه بر این عنوان برنامه‌های بسیار خوبی را داریم. روز ۵ خرداد نیز به نام روز میراث دفاع مقدس نام‌گذاری شده و با توجه به ظرفیتهای میراث دفاع مقدس در حوزه میراث‌فرهنگی ملموس و ناملموس برنامه‌های بسیار خوبی در این باره تدارک دیده شده است.
مدیرکل حفظ و احیا بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی یادآور شد: اهداف رویکردی و برنامه‌هایی که انتظار داریم این است که در درجه اول در برنامه‌ریزی‌ها و اهداف چند کلیدواژه مهم مانند توسعه نقش جوامع محلی، تبیین مسئولیت اجتماعی، تقویت مشارکت‌های مردمی و … مد نظر قرار گیرد.
وی یادآور شد: در سطح ملی ستادی تشکیل شده و در سطح استان نیز ستاد هفته میراث‌فرهنگی تشکیل می‌شود که ریاست آن با مدیرکل استان و دبیری آن بر عهده معاون میراث‌فرهنگی هر استان است. البته حتماً در ستادهای استانی سایر معاونان و مدیران استانی حضور و مشارکت خواهند داشت.
مدیرکل حفظ و احیا بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در ادامه گفت: تهیه فهرستی از برنامه‌های اصلی، برگزاری نشست خبری، تهیه بسته‌های اطلاع‌رسانی، برگزاری نشست با منتخبین مردم در مجلس شورای اسلامی، راه‌اندازی شعب استانی انجمن خیرین، زیرنویس تلویزیونی به مناسبت هفته میراث‌فرهنگی، برنامه‌ریزی برای جلسه با امام جمعه، استفاده از ظرفیتهای گرافیکی و تبلیغات محیطی، برگزاری جلسه شورای فرهنگ عمومی با موضوع میراث‌فرهنگی، حضور مدیران کل استانی به‌عنوان سخنران پیش از خطبه‌های نماز جمعه، تجلیل از فعالان و کنشگران حوزه میراث‌فرهنگی، تدوین بسته‌های بازدید مسئولان و استادان دانشگاه‌ها و نخبگان، برگزاری جشنواره کودک و میراث‌فرهنگی در تمامی موزه‌ها و اماکن تاریخی و … از مهمترین سرفصل‌های برنامه‌های هفته میراث‌فرهنگی است.
در این نشست همچنین فرمانده یگان حفاظت میراث‌فرهنگی، مدیرکل امور موزه‌ها، مدیرکل امور استان‌ها، مدیرکل پایگاه‌های ملی و جهانی و رئیس کل موزه ملی به تشریح برنامه‌های مرتبط با هفته میراث‌فرهنگی در حوزه سازمان و اداره‌کل متبوع خود پرداختند.
کد خبر 6097073
هفت مصدوم و کشته بر اثر برخورد سواری تارا و پراید در بویین میاندشت